Bij de geboorte van een kind krijgt de moeder automatisch het gezag. Maar dat kan zij ook verliezen.
Een vader en een moeder hebben twee kinderen (geboren in 2008 en 2010). De vader heeft de kinderen erkend en zij hebben bij hem hun hoofdverblijf. De ouders hebben in het gezagsregister laten aantekenen dat zij samen over hen het gezag uitoefenen. Maar de rechtbank Limburg heeft dit gezamenlijk gezag beëindigd en bepaald dat alleen de vader het ouderlijk gezag heeft. Tegen die beslissing gaat de moeder in hoger beroep bij het gerechtshof ‘s-Hertogenbosch.
Recht op gezinsleven
De rechtbank had grote zorgen over de ouders. Maar de moeder stelt dat zij goed de verantwoordelijkheid over de kinderen kan dragen. De gezagsbeëindiging levert een schending op van het recht op gezinsleven, dat is gewaarborgd in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. De vader vindt dat de moeder, door haar beperkingen, te laat belangrijke beslissingen over de kinderen neemt.
Gezagswijziging
Wettelijk gezien heeft de moeder altijd gezag. De ongehuwde vader moet zelf actie ondernemen om het gezag te krijgen. Uitgangspunt van de wet is dat beide ouders gezag hebben, eenhoofdig gezag is een uitzondering. In het Burgerlijk Wetboek staat wanneer de rechter het gezamenlijk gezag kan beëindigen. Eén ouder kan het gezag krijgen als er een onaanvaardbaar risico is dat het kind klem of verloren raakt tussen ruziënde ouders en het niet te verwachten is dat hierin binnen korte tijd voldoende verbetering komt. Gezagswijziging is ook mogelijk als dit op een andere manier in het belang van het kind noodzakelijk is.
Geen communicatie
In deze zaak is de relatie tussen de ouders ernstig verstoord, van onderlinge communicatie is al enkele jaren geen sprake. Beiden kampen daarnaast met forse persoonlijke problematiek: de moeder is vanaf haar geboorte blind en de vader is slechtziend. Beide ouders zijn licht verstandelijk beperkt. De moeder heeft tevens een borderline persoonlijkheidsstoornis en een ontwikkelingsachterstand. Inzet van hulpverlening heeft de communicatie niet verbeterd.
Vader krijgt eenhoofdig gezag
De kinderen zijn dermate kwetsbaar dat over hen steeds snel (gezondheids)beslissingen moeten worden genomen: het oudste kind is blind, meervoudig gehandicapt, verstandelijk beperkt, kan niet lopen en praten, heeft sondevoeding en is 24 uur per dag aangewezen op intensieve zorg. Het tweede kind is slechtziend, heeft een vertraagde ontwikkeling, volgt speciaal onderwijs en gaat naar de dagbesteding. Het hof heeft er geen vertrouwen in dat de ouders in staat zijn gezamenlijk en spoedig over de kinderen besluiten te nemen wanneer dit noodzakelijk is in hun belang. Daarom is een wijziging van het gezamenlijk gezag naar het eenhoofdig gezag van de vader in het belang van de kinderen noodzakelijk. Gezagsbeëindiging door de moeder vindt het hof proportioneel. De belangen van de kinderen rechtvaardigen een inbreuk op het recht op gezinsleven. Wel moet de vader de moeder informeren over de ontwikkeling van hun kinderen.